“ØÈÍÝ” àÿëàë æóóë÷ëàëûã òîäîðõîéëîõ íü
. Дэлхий дээр асар хурдацтай хөгжиж буй үйлдвэрлэлүүдийн нэг áîë аялал жуулчлал. Үүнийг батлахûí òóëä энгийн нэгэн жишээг энд дурьдая: ДАЖБ-аас гаргасан статистик мэдээгээр 1996 онд нийт 459 сая хүн дэлхий нийтээр аялсан бол арван жилийн дараа буюу 2006 онд энэ тоо 842 сая болсон байгаа нь гайхалтай өсөлт юм.
. Энэ салбарын түүхийг багахаан эргэн сөхвөл: Дэлхийн II дайны дараагаас хүмүүс идэвхитэйгээр аялаж эхэлсэн ба энэ цаг үеэс аялал жуулчлалын салбарын хөгжил эхэлсэн гэж үздэг. Гэхдээ тухайн үед хүмүүс байгалийн үзэмж бүрдсэн ерөнхий нэг зорих газар ðуу бөөнөөрөө хошуурах болж тэнд хүмүүс, тээвэр, үйлчилгээний газруудын бөөгнөрөл үүсч энэ бүгдээс залхсан жуулчид өөрсдийн сонирхолын дагуу дэлхийн улс орнуудаар хэрэн тэнэх болсон. Эхэн үедээ ийм төрлийн жуулчид асуудал биш байжээ, учир нь тэдний тоо цөөхөн байсан ба тухайн аялаж буй оронд тэднийг иржээ гэж анзаарах хүн ч бараг байсангүй. Гэтэл энэ тоо өсөхийн хэрээр аялал жуулчлалын салбарынхны дунд аюулын харанга дэлдэж эхэлжээ. Учир нь тухайн нэг улсын хэдэн сая хүний дунд арваар, зуугаар тоологдож байсан жуулчдын тоо мянгаар, саяар тоологдож эхлэх нь тэрээ, мөн жуулчдын сонирхолыг татаж байсан байгаль, хүн ардын ёс заншил амьдралын хэв маяг нөгөө хэдэн мянган жуулчиддаа уусаад жуулчдынхаас нэг их ялгарах зүйлгүй болжээ. Аялал жуулчлалын салбарынхан сандарч эхэллээ, тэдний гол нөөц бол байгаль, хүн гэсэн хоёр хүчин зүйл байдаг, гэтэл жуулчдын тоо ихсэх тусам энэ хоёр нөөцөд нь нөлөөлөл үүсч, өөрчлөлтүүд гарч эхэлсэн байна. Хэрвээ энэ нөлөөлөл цаашид даамжирвал жуулчдыг татаж буй нөөцөө алдана гэдгээ тухайн салбарынхан олж харж чаджээ.
. Одоо яах вэ??? Тэдэнд жуулчид, аялаж буй орон болон хүмүүст төдийгүй өөртөө нь ашигтай, хэрэгтэй шинэлэг зүйл хэрэгтэй байлаа. Тиймээс тэд аялал жуулчлалын шинэ төрөл, хэлбэр, зарчмыг бий болгожээ. Энэ бол ЭКО АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛ гэсэн нэр томьёо þì. Энэхүү аяллын шинэ төрөл, нэр томьёог жуулчид ч, аялал жуулчлалын салбарынхан ч, аялал явагдаж буй газрын ард иргэд ч таатай хүлээн авч, энэ нь ч үр ашгаа өгч эхэлжээ. Гэтэл эко аялал жуулчлалын араас эко зарчмыг агуулсан аяллын шинэ шинэ төрлүүд шилээ даран гарч ирэх болжээ. Эдгээр нь нэг зүйлийг хэдэн талаас нь тайлбарласан тайлбарууд уу, эсвэл тухайн аяллыг олон янзаар нэрлэсэн нэршил үү гэдгийг хүмүүс ялгаж салгахад хэцүү болжээ. Тиймээс эдгээр нэр томьёо, аяллын шинэ төрөл хэлбэрүүдийн талаар товчхон тайлбарыг та бүхэнд хүргье. Ýäãýýð øèíý àÿëëóóäûí òàëààð òîãòñîí íýã øèéäâýðò õ¿ð÷, á¿ãäýýð õ¿ëýýí çºâøººðñºí òîäîðõîéëîëò çàð÷ìóóä õàðààõàí ãàðààã¿é áàéãàà áà ýäãýýð íü óëàì áîëîâñðîíãóé áîëæ õºãæñººð áàéãàà áèëýý. Òèéìýýñ áèä äýëõèé íèéòýýð íèéòëýã õýðýãëýãäýæ áóé òîäîðõîéëîëò, çàð÷ìóóäûã ýíä õºíäñºí áîëíî.
. Дээрх “шинэ аялал жуулчлал”-ын төрөл хэлбэрүүд нь ерөнхий нэг зарчмыг агуулсан эцсийн үр дүн нь аялал жуулчлалын тогтвортой хөгжилд чиглэсэн өөр өөрийн бие даасан агуулга бүхий хэлбэртэй байна. Энд дурьдсан нь хамгийн нийтлэг хэрэглэгдэж буй нэр томьёонууд бөгөөд дэлхий даяар энэ төрлийн зарчим, чанарыг өөртөө агуулсан шинэ аяллын төрөл хэлбэрүүд нэлээдгүй байгаа ч цаашид улам өргөжин тэлсээр байна.
Эко аялал жуулчлал (Ecotourism)
. Õ¿ðýýëýí áóé îð÷íûã õàìãààëàí, íóòãèéí èðãýäýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ áàéãàëüä õàðèóöëàãàòàéãààð àÿëàõ àÿëàë (Îëîí óëñûí ýêî àÿëàë æóóë÷ëàëûí õîëáîî).
Агро аялал жуулчлал (Agro-tourism)
. Орон нутгийн газар тариалан, тариачдын амьдралыг нэн түрүүнд тавьж сонирхон аялдаг эко аяллын нэг хэлбэр. Энэ төрлийн аялал нь газар тариалангийн аж ахуй хөгжсөн, хөгжиж буй жижиг улс орнуудад илүү тархсан бөгөөд аялагчид тухайн аж ахуйн өдөр тутмын ажилд оролцон дадлага туршлага олж авах боломжтойгоороо онцлог юм.
Нутгийн иргэдэд түшиглэсэн аялал жуулчлал (Community Based tourism)
Орон нутгийн иргэд буюу тухайн газарт байнгын оршин суугчдын байгуулсан нөхөрлөлд жуулчдыг зочлуулж хоол ундаа, орон байраар хангах үйлчилгээ бүхий аялал жуулчлал юм. Энэ төрлийн аяллын гол зорилго нь аялал жуулчлалын үйл ажиллагаа, хөгжилд орон нутгийн иргэдийн оролцоо, дэмжлэгийг нэмэгдүүлэх, төдийгүй аялал жуулчлалаас орж буй орлогыг шударга хуваарилан тэдэнд хүргэх явдал юм.
Ядуурлын эсрэг аялал жуулчлал (Pro-poor tourism)
. Хөгжиж буй улс орнуудын хүн ардад аялал жуулчлалаас орлого оруулах замаар орон нутгийн эдийн засгийг сайжруулах зорилготой аяллын хэлбэр. Аялал жуулчлал, ядуу буурай иргэдийн хоорондын холбоог бэхжүүлснээр ядуурлыг бууруулахад аялал жуулчлалаас орох хувь нэмрийг нэмэгдүүлэх, ядуу буурай иргэдийн аялал жуулчлалд оролцох оролцоог өсгөх боломжтой болох бөгөөд энэ аяллын хүрээнд орон нутгийн ядуу иргэдэд ажлын байрыг нэмэгдүүлэх, тэднийг шийдвэр гаргах түвшний үйл ажиллагаанд оролцуулах явдал юм. Энэ нь тусгай бүтээгдэхүүн, бие даасан салбар биш боловч аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх менежментийн нэг арга зам болдог.
Хариуцлагатай аялал жуулчлал (Responsible tourism)
. Жуулчид хүрээлэн буй орчиндоо элгэмсэг хандаж, тухайн орны зан заншлыг хүндэтгэн, аялал жуулчлалаас гарах сөрөг нөлөөллийг багасгаж аялж байгааг хариуцлагатай аялал жуулчлал гэнэ.
Шинэ аялал жуулчлалын ерөнхий зарчим
- Ѻðºã íºëººëºë õàìãèéí áàãà ó÷ðóóëàõ
- Õ¿ðýýëýí áóé îð÷èí áîëîí ñî¸ëä óõàìñàðòàé õàíäàõ
- Æóóë÷èí áîëîí õ¿ëýýí àâ÷ áóé îðíû õ¿ì¿¿ñò õî¸óëàíä íü ýåðýã ñýòãýãäýë òºð¿¿ëýõ
- Õàìãààëàëòûí ¿éë àæèëëàãààíä îðëîãî îðóóëàõ
- Îðîí íóòãèéí èðãýäýä ýäèéí çàñãèéí äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ
- ªºðèéí îðíû óëñ òºð, áàéãàëü îð÷èí, íèéãýì ñî¸ëä ìýäðýìòãèé õàíäàõ
- Îëîí óëñûí õ¿íèé ýðõ, õºäºëìºðèéí ãýðýýã äýìæèõ
АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖИЛ СЭТГҮҮЛИЙН 3-Р ДУГААРААС, 2007 ОНЫ 6-Р САРД ХЭВЛЭГДСЭН.
No comments:
Post a Comment